کتاب داستان کوتاه در ایران دکتر حسین پاینده قبلا به صورت چهار جلدی توسط انتشارات نیلوفر به چاپ می رسید. در چاپ جدید، کل این مجموعه در یک جلد منتشر شده است. برای خرید مجموعه تک جلدی به لینک زیر مراجعه کنید:
http://moorchebook.ir/fa/product/6729.html
داستان های رئالیستی و ناتورالیستی
کتاب
حاضر، با تأکید بر ضرورتِ شناختِ شالوده های نظریِ داستان کوتاه به عنوان
پیش شرط نقد، هم نظریه های این ژانر را معرفی می کند و هم این که کاربرد آن
نظریه ها را در نقد عملیِ برگزیده ای از شاخص ترین و صناعتمندترین داستان
های کوتاهِ ایران نشان می دهد. ساختار جلد اول از این قرار است: در بخش
اول، مفاهیم و نظریه های داستان رئالیستی و داستان ناتورالیستی معرفی شده
اند. در بحث راجع به این مفاهیم و نظریه ها، نویسنده رویکردی میان رشته ای
در پیش گرفته و لذا رئالیسم و ناتورالیسم در ادبیات را از راه قیاس با همین
سبک ها در هنرهای بصری (عمدتاً نقاشی و بعد سینما) تبیین کرده است. در بخش
بعدی، نقدهای مشروحی بر داستان های ممتازی که با این دو سبک نوشته شده اند
ارائه گردیده است. در بخش پایانیِ این مجلد، قرائت های نقادانه از داستان
های بیشتری به دست داده شده است که تحولات مهم در زمینه ی مضامین و تکنیک
های داستان کوتاه در ایران را به نمایش می گذارند. در جلد نخستِ این کتاب،
نویسنده علاوه بر تحلیل های موردی و اشاره به داستان های متعدد، مجموعاً
پانزده داستان کوتاه به قلم نویسندگان رئالیست و ناتورالیست ایرانی و یک
داستان از ادبیات کهن فارسی (هزار و یک شب) را به طور مشروح نقد کرده است
داستان های مدرن
در
جلد دومِ این کتاب، همچون جلد نخست، با شالوده های نظریِ داستان کوتاه پیش
شرط نقد فرض شده است. از این رو، نویسنده در فصل های اول و دوم عناصر و
ویژگی های داستان کوتاه مدرن را شرح می دهد. ساختار سه فصل بعدی از این
قرار است که ابتدا یکی از نظریه های داستان کوتاه مدرنیستی با بسط و تکمیل و
افزودنِ نکات و مثال های روشنگر، معرفی می شود و سپس نمونه هایی ممتاز از
داستان مدرن ایرانی از منظر همان نظریه مشروحاً مورد بررسی قرار می گیرند.
به منظور آشناییِ بیشترِ خواننده با جریان های داستان نویسی در دهه های
اخیر و گستره ی مضامین آن، در فصل آخر شش نمونه ی شاخصِ دیگر از داستان های
مدرن ایرانی نقد شده اند. رویکرد نویسنده در این مجلد، مانند مجلد قبلی،
میان رشته ای است و او به نقاشی های امپرسیونیستی، شعرهای ایماژیستی و فیلم
های سینمایی می پردازد تا چهارچوبی برای فهم و نقد داستان به دست دهد.
آخرین داستان بررسی شده در کتاب حاضر، یکی از نخستین آثار واجد ابتکارهای
فراداستانی در ایران است و حرکت داستان کوتاه ما به سوی پسامدرنیسم را نشان
می دهد. در جلد دومِ این کتاب، نویسنده علاوه بر تحلیل های موردی و اشاره
به داستان های متعدد، مجموعاً پانزده داستان کوتاه مدرن ایرانی را به تفصیل
نقد کرده است.
داستان های پسامدرن
جلد
سومِ این کتاب به تبیین و معرفی داستان نویسیِ پسامدرن اختصاص دارد که
متأخرترین جریان در داستان کوتاه ایران است. نویسنده تحولات سبکی و صناعیِ
داستان کوتاه ایران در یک دهی و نیمِ اخیر را با روشی میان رشته ای و پویش
شناسانه و با الگویی بر گرفته از نقد ادبی برریسی کرده است. این جلد شامل
ده فصل و ساختار کلیِ آن بدین قرار است: هر فصل با بخشی موسوم به «ملاحظات
اولیه» آغاز می شود که در آن پیش زمینه ای برای فهم بهترِ مباحث همان فصل
به دست داده شده است. نویسنده سپس در چند بخش متوالی اجزاء یک نظریه ی
پسامدرن را با بسط و تکمیل و افزودنِ نکات و مثال های روشنگر تبیین می کند.
بخش پایانیِ هر فصل به نقد عملیِ چند داستان نمونه از منظر نظریه ی تبیین
شده در همان فصل اختصاص دارد. در جلد سوم، علاوه بر تحلیل های موردی و
اشاره به داستان های متعدد، بیست داستان شاخص که هر یک جنبه ای از جریان
پسامدرن در داستان نویسیِ معاصر ما را به نمایش می گذارد، به تفصیل و با
استناد به نظریه های پسامدرنیسم نقد شده اند. بدین ترتیب، در سه جلد کتاب
داستان کوتاه در ایران، مجموعاً پنجاه داستان کوتاهِ ممتاز به قلم
نویسندگان صاحب سبک ایرانی بررسی شده اند که تصویری روشن از تطور سبک ها و
مضامین این نوع ادبی در کشور ما به دست می دهند.
